مقاله مشاور صندوق ضمانت سپرده‌ها، ارائه‌شده در بیست و هشتمین همایش بانکداری اسلامی

امکان‌سنجی حقوقی و اقتصادی به کارگیری ابزار نجات از درون در نظام بانکداری بدون ربا در ایران

در بیست و هشتمین همایش بانکداری اسلامی، مشاور صندوق ضمانت سپرده‌ها مقاله‌ای را با عنوان «امکان‌سنجی حقوقی و اقتصادی به‌کارگیری ابزار نجات از درون در نظام بانکداری بدون ربا در ایران» ارائه کرد.

محمدجواد شریف‌زاده در مقاله حاضر به این موضوع پرداخته است که امروزه بازار پولی و مالی کشور با مفهومی جدید با نام «گزیر» مواجه شده است که به لحاظ فنی، جایگزین فرایند عادی ورشکستگی در مواجهه با بانک‌ها و موسسات اعتباری متوقف شده یا متوقف خواهد شد. همچنین نارضایتی سیاست‌گذاران از فرایند عادی ورشکستگی نسبت به بانک‌ها و موسسات اعتباری سبب شده است نظام جدیدالتاسیس «گزیر» روز به روز جلوه و اهمیت ویژه‌ای پیدا کند.

به گفته شریف‌زاده در مقاله حاضر، یکی از پر چالش‌ترین و در عین حال مفیدترین ابزارهای نظام «گزیر»، «نجات از درون» است؛ یعنی «اعطای اختیار به مقام  مسئول گزیر مبنی بر حق کاهش ارزش دیون یا تبدیل بدهی‌های بانک به سهام».

در مقاله مشاور صندوق ضمانت سپرده‌ها آمده است که قریب به اتفاق کشورهای پذیرنده «نجات از درون» بدوا این ابزار را در تقابل با قواعد حقوق خصوصی دانسته‌اند. اما با مداقه لازم موانع پیش روی به‌کارگیری این ابزار را مرتفع کرده است.

در نظام حقوقی ایران نیز، منبعث از فقه امامیه، اعمال این ابزار سلیم از اشکال نیست. اصول بانکداری اسلامی، قواعد فقه امامیه، به ویژه مفاهیم «ابراء» و «تبدیل تعهد» و نبود زیرساخت‌های اقتصادی برای تمسک به این ابزار از جمله موانع اصلی است که در این مقاله با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی در پی تبیین، توضیح و حل آن ها هستیم.