با نام و یاد خدای بزرگ و مهربان و با عرض سلام و ادب و احترام، حضور با سعادت جناب آقای دکتر همتی رئیس کل محترم بانک مرکزی، (جناب آقای دکتر باقری معاونت محترم بانک و بیمه وزارت امور اقتصادی و دارایی،) و اعضای محترم هیأت عامل بانک مرکزی، مدیران عامل و اعضای هیأت مدیره بانکها و مؤسسات اعتباری، اساتید دانشگاهها و همچنین دانش پژوهان، مدیران و کارشناسان بانکی و کلیه علاقه مندانی که با حضور خود این همایش را مزین کرده اند، خیر مقدم عرض می نمایم.
حضار گرامی همایش های بانکداری اسلامی قدمتی 28 ساله دارد. به گونه ای که هر سال در هفته بانکداری مقارن با تصویب قانون عملیات بانکداری بدون ربا از شهریورماه 1368 این همایش برگزار می شود و فرصتی مغتنم برای ارائه دیدگاهها و نقطه نظرات خبرگان اهل فن در حوزه مسائل جاری بانکی برای تصمیم گیرندگان و سیاست گذاران اقتصادی و بانکی است.
بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی که در پیشرو دارید «بانکداری اسلامی: چالشهای حاکمیت شرکتی و مدیریت منابع و مصارف در شبکه بانکی کشور» نامیده شده است.
واژه «مدیریت دارایی و بدهی» یا همان «مدیریت منابع و مصارف» خاص نهادهای مالی است. ارزش این داراییها و بدهیهای مالی تحت تأثیر ریسکهای مختلفی قرار دارند و همین امر مدیریت ترازنامه نهادهای مالی را در مقایسه با سایر واحدهای تجاری متمایز نموده است.
به عقیده صاحبنظران عدم توازن در دو طرف ترازنامه از مهمترین دلایل ایجاد مشکلات نقدینگی و ورشکستگی بانکها است. عدم توازن می تواند به دلایل مختلف ایجاد شود، مثلاً تفاوت در سررسید داراییها و بدهیها باشد. این عدم توازن، بانکها را در مواجهه با شوکهای اقتصادی بسیار شکننده می نماید.
اما به دلیل ماهیت کسب و کار بانکی، برخی عدم توازنهای ترازنامه اجتناب ناپذیر است. مثلاً، سپرده گذاران مدتدار، اختیار برداشت زودتر از موعد سررسید را دارند اما بانک در صورت مازاد نقدینگی اختیار ندارد زودتر از موعد پول آنها را پس بدهد. تسهیلات گیرندگان، ممکن است در موعد مقرر تعهدات خود را ایفا ننمایند اما بانک نمی تواند به تعهدات خود در قبال طرفهای تجاری در موعد مقرر عمل ننماید. یک بانک نمی تواند به دلیل کمبود نقدینگی از تسهیلات گیرندگان خواهش کند که زودتر از موعد پول بانک را پس بدهند. در واقع، توزیع اختیارات میان بانک و طرفهای تجاری نامتوازن است. همزمان با رشد رقابت و ابداع ابزارهای نوین مالی، بانکها اختیارات بیشتری برای مشتریان خود قائل شدهاند و همین امر باعث تشدید عدم توازن در ترازنامه بانکها میشود.
اگر بانکها از ابزارهای پیشرفته مدیریت ریسک برای اندازه گیری و مدیریت عدم توازنها در ترازنامه خود بهره نگیرند در نهایت با کمبود نقدینگی و افزایش هزینه تمام شده پول مواجه خواهند شد. به همین خاطر برخی کارشناسان معتقدند کارکرد اصلی مدیریت دارایی-بدهی، همان مدیریت نقدینگی بانکها است.
علیرغم اجماع بین المللی در مقررات کفایت نقدینگیِ بانکها، باید توجه داشت برخی از ریسکهای امروزِ سیستم مالیِ بین المللی، در نظام بانکی کشور موضوعیت ندارند و بانک مرکزی در تنظیم الزامات نقدینگی باید این حقیقت را در نظر بگیرد. در سیستمِ مالیِ به سرعت در حال تغییر، یک خطر اساسی این است که مقرراتِ اشتباه، در کشورها یکسان سازی شوند. بنابراین، لازم است الزامات نقدینگی، متناسب با ریسک های واقعی ترازنامه بانکهای کشور بازسازی شوند. به عبارت دیگر، تنظیم هرگونه الزاماتی برای نظام بانکی، باید در چارچوب منافع و هزینه های اجتماعی آن، برای کشور، قرار گیرد.
بنابه تعریف سنتی، حاکمیت شرکتی سیستمی است که نحوه هدایت و کنترل شرکتها را تعیین می نماید. اتخاذ تصمیمات صحیح ازجانب اعضای هیأت مدیره و تنظیم مقررات و نظارت صحیح از جانب بانک مرکزی دو مؤلفه کلیدی در استقرار نظام حاکمیت شرکتی در بانکها است.
مطابق با اصول حاکمیت شرکتی، هیأت مدیره میزان اشتهای ریسک بانکها را تعیین مینماید. ریسک پذیری بالای بانکها منافع جامعه را به خطر میاندازد. زیرا مدیران میتوانند به قیمت ریس کهای عظیمی که بر ترازنامه بانکها تحمیل مینمایند سود کوتاهمدت شناسایی نمایند و ردپایی از این ریسکها در سیستمهای حسابداری وجود نخواهد داشت.
در نهایت، بانک مرکزی ضمن تدوین و الزام استانداردهای ثبات و سلامت بانکی و کنترل رعایت این استانداردها از جانب بانکها نقش مؤثری در اطمینان بخشی و حفظ منافع کلیه ذینفعان بانکها خواهد داشت.
با عنایت به این توضیحات، استقرار اصول حاکمیت شرکتی، نقش مهمی در مدیریت دارایی بدهی بانکها ایفا مینماید و این موضوع، فلسفهِ انتخابِ عناوینِ چهار محورِ اصلیِ همایشِ امسال، بوده است.
از آنجایی که اصلی ترین راهکار برای تغییر رفتار افراد، تغییر در شیوه تفکر آنها است. یکی از مهمترین اهدافِ برگزاری اینگونه همایشها، شناسایی افکار نو و نهادینه سازی آنها برای ارتقاء عملکرد بانکها است.
پس از ذکر این مقدمه، اجازه می خواهم به اختصار، گزارشی از برگزاری این همایش را به محضر شما بزرگواران ارائه دهم.
1- پس از تأیید و تصویب عنوان و محورهای چهارگانه همایش، این موضوع از طریق یک فراخوان عمومی، افزون بر درج در تارنمای مؤسسه، در سامانه اختصاصی همایش و در روزنامه های کثیرالانتشار به اطلاع عموم رسیده است.
2- از همین زمان، از طریق انجام مکاتبات و پیگیری های مداوم، به منظور استفاده از نتایج مطالعات، تجربیات و ظرفیت های بخش پژوهش بانکهای کشور، تحقیقات انجام یافته توسط محققین، صاحبنظران و اساتید دانشگاه درخواست شد تا نتایج تحقیقات خود را تدوین و جهت ارائه به این همایش ارائه نمایند.
3- برای برنامه ریزی و انجام اقدامات اجرایی، کارگروهی به نام «کارگروه اجرایی همایش» در مؤسسه تشکیل شد و متعاقب آن، کارگروه علمی همایش و هیأت داوران با دعوت از تعدادی از اساتید دانشگاه، مدیران عامل و خبرگان بانکداری اسلامی ایجاد شد و طی جلسات متعدد، مقالات ارسال شده مورد بررسی و داوری قرار گرفت.
4- در این بازه زمانی تعداد 210 مقاله دریافت شد که پس از ارزیابی مقدماتیِ کارگروه علمی، تعداد 92 مقاله واجد شرایط تشخیص داده شد که در نهایت از بین آنها، تعداد 26 مقاله توسط داوران جهت ارائه در همایش و تعداد 41 مقاله جهت درج در مجموعه مقالات همایش برگزیده شد. چکیده مقالاتی که در طی دو روز همایش ارائه خواهد شد در قالب یک بسته علمی و فرهنگی اهداء شده است و مجموعه کامل مقالات در اسرع وقت منتشر و در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.
5- برای آشنایی بیشتر مدیران و کارشناسان بانکی با محصولات و برنامه های آموزشی مؤسسه، دعوت می شود تا از غرفه مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران در طول مدت برگزاری همایش، دیدن فرمائید.
در پایان لازم می دانم از جناب آقای دکتر همتی رئیس کل محترم بانک مرکزی که با تشریف فرمایی و سخنرانی های گهربار خود به عظمت و شکوه این همایش خواهند افزود، تشکر و قدردانی کنم. همچنین (معاونت محترم بانک و بیمه وزارت امور اقتصادی و دارایی) از اعضای محترم هیأت عامل بانک مرکزی، مدیران عامل و اعضای محترم هیأت مدیره بانکها، سایر مدیران عالی رتبه صنعت بانکداری کشور، اساتید ارجمند دانشگاهها، مدیران و کارشناسان محترم بانکها به خاطر حضور و مشارکت فعال آنها در همایش و از پژوهشگران، صاحب نظران و بزرگوارانی که با ارائه مقاله یا سخنرانی و با مشارکت در پنلها به بار علمی مباحث مطرح شده میافزایند. قدردانی و تشکر می شود.
در انتها بر خود فرض می دانم، از مدیران عامل و اعضای محترم هیأت مدیره بانکهای پاسارگاد، آینده، رفاه کارگران، توسعه تعاون، قرض الحسنه مهر ایران، مسکن، اقتصاد نوین و پارسیان، که با حمایت های مالی و معنوی خود مؤسسه را در برگزاری هر چه باشکوهتر این همایش، یاری کرده اند نهایت تشکر و قدردانی را داشته باشم. همچنین از معاونت محترم اداری و مالی، اداره روابط عمومی، حراست و انتظامات بانک مرکزی، اعضای محترم شورای راهبردی، کمیته اجرایی، کمیته علمی و هیأت داوران، اعضای محترم هیات علمی و کادر اداری مؤسسه به ویژه آقایان فریبرز یزدان پناه و مهندس حسن کوهی، دبیر اجرایی همایش و همه عزیزانی که در برنامه ریزی و اجرای این همایش نقش داشته اند تشکر و سپاسگزاری می کنم.
